Mijn kijk op het regeerprogramma Realistisch(er) maar ook met tegenstrijdigheden

Realistischer dan oneliners

Het waren plannen die het in verkiezingstijd goed deden. Grote vraag was alleen: hoe dan..? Gezien de groeiende zorgvraag en de enorme personeelskrapte was duidelijk dat deze plannen moeilijk haalbaar én betaalbaar zijn. Dat zie je ook terug in het regeerprogramma dat een stuk realistischer is. Het onderstreept dat uitdagingen en oplossingen vaak ingewikkelder én duurder zijn dan pakkende oneliners doen geloven.

Positieve punten

Het is makkelijk kritiek hebben op een regeerprogramma. Daarom wil ik eerst ook de positieve punten benoemen. Zo is het hoopgevend dat het kabinet verder wil bouwen op het Integraal Zorgakkoord (IZA) - hierin hebben zorgverleners, zorgverzekeraars en overheid afspraken gemaakt om de zorg toekomstbestendig te maken - én wil investeren in digitalisering en innovatie om werkdruk en personeelstekorten te verlichten. Ook de ambities voor het verminderen van administratieve lasten zijn positief. Geen gemakkelijke klus: met een rol voor ons als zorgverzekeraars, maar ook voor zorgaanbieders én de overheid.

Verhoging btw op sport

Naast de lichtpuntjes lees ik ook tegenstrijdigheden in dit akkoord. Zo heeft deze regering als motto: een gezonder en fitter Nederland. En dan is het bijzonder dat je wél de btw op sport verhoogt. Dit maakt sporten en bewegen voor iedereen duurder. Het kabinet belooft compensatie voor lagere inkomens. Maar meer betalen voor sportclub en sportschool valt hoe dan ook niet uit te leggen als een stimulerende maatregel. Als we écht een fit en gezond Nederland willen, is het dan niet logischer om gezonde dingen goedkoper te maken en ongezonde dingen duurder?

En preventie dan?

De regering zegt dat het de zorgvraag wil verkleinen door in te zetten op preventie. Daar staan wij als zorgverzekeraar vierkant achter. Voorkomen is beter dan genezen. Zo hebben we vitaliteitsprogramma’s als Samen Fitter en Sterk te Werk en zijn we nauw betrokken bij de Friese Preventieaanpak. Maar, om zo’n aanpak succesvol te maken, hebben wij gemeenten en het sociaal domein keihard nodig. Deze gemeenten worden straks flink gekort op het gemeentefonds: dit is de pot met geld waaruit o.a. preventieactiviteiten worden gefinancierd. Het is nog maar afwachten welk effect dit heeft op de gezamenlijke inzet.

Eigen risico

Hoe gaan wij de groeiende zorgvraag dan wél verminderen? In elk geval niet door de halvering van het eigen risico. In een eerdere column legde ik al uit dat verlaging van het eigen risico de zorgvraag ook aanwakkert. Hierdoor komt er meer druk op de zorg, de toegankelijkheid en de kwaliteit ervan. Dit maakt de zorg duurder én hierdoor stijgen zorgpremies alleen maar harder. De zorg betaalbaar en toegankelijk houden voor lagere inkomens kan veel beter via het inkomen geregeld worden.

Personeelskrapte blijft de grootste uitdaging

De grootste uitdaging blijft het personeelstekort. Goed dat de regering inzet op kunstmatige intelligentie en digitalisering om slimmer te werken en het vak aantrekkelijker te maken. Maar, waar halen wij de zorginnovaties en de zorgprofessionals die ermee moeten werken vandaan? Onderwijs en wetenschap speelt hierin een belangrijke rol: qua scholing én onderzoek. En juist hier wordt fors bezuinigd. Dit staat haaks op de grote behoefte aan nieuw zorgpersoneel en het innoverend vermogen in de zorg. Daarnaast tast het ons verdienvermogen aan, dat we juist nodig hebben om de zorg ook in de toekomst te kunnen blijven betalen.

Streekziekenhuizen: realiteit versus ambitie

Wat betreft de streekziekenhuizen is het kabinet duidelijk: deze moéten openblijven om de zorg in de regio toegankelijk te houden. Ook wij streven natuurlijk naar het behoud van goede én bereikbare ziekenhuiszorg in de regio. Alleen is het in Friesland de realiteit dat wij hiervoor op langere termijn van vier naar drie ziekenhuizen moeten. Meer geld gaat ons niet helpen, nog los van de impact die dat op de zorgpremie heeft. Er zijn simpelweg niet genoeg zorgprofessionals om vier ziekenhuizen overeind te houden én hoge kwaliteit te kunnen bieden. Ook hier zit dus spanning op ambitie en realiteit.

In gesprek blijven met elkaar

Het is mooi dat deze regering streeft naar een fit en gezond land met toegankelijke zorg. Maar ik maak mij wel zorgen over de praktische uitvoerbaarheid van veel van de plannen. Natuurlijk ligt de verantwoordelijkheid niet alleen bij de overheid. Die hebben wij als samenleving, sector én individu net zo goed. Dat is wat mij betreft de belangrijkste opdracht die dit akkoord ons meegeeft. We moeten meer dan ooit met elkaar in gesprek blijven om op zoek te gaan naar oplossingen die echt bijdragen aan duurzame, betaalbare en toegankelijke zorg.