Eigen risico afschaffen: een goed idee?

Verplicht eigen risico: hoe zat dat ook al weer?

Iedereen met een zorgverzekering heeft een verplicht eigen risico van 385 euro per jaar. Dit is het bedrag dat je zelf betaalt – voor bijna alle zorg - voordat de zorgverzekering begint te betalen. Het idee is dat het eigen risico mensen ervan bewust maakt dat zorg geld kost. En dat mensen hierdoor verantwoord en niet onnodig gebruikmaken van zorg. We noemen dit daarom ook wel ‘remgeld’: een maatregel die bewezen werkt.

Zorg mijden door verplicht eigen risico

Toch gaan er stemmen op om die rem er vanaf te halen. Eén van de argumenten is dat het verplicht eigen risico voor een grote groep Nederlanders reden is om zorg te mijden. Want, voor mensen met een smalle portemonnee hakt het verplicht eigen risico er flink in. Je denkt wel drie keer na om naar een specialist te stappen. Dit zorgt ervoor dat mensen soms te laat in zorg komen. Daarom klinkt het logisch om het verplicht eigen risico af te schaffen. Maar, is dat wel zo?

Afschaffen eigen risico: de financiële gevolgen

Laten we eens kijken naar het financiële plaatje. Het Centraal Planbureau schat dat afschaffing van het verplicht eigen risico 3,6 miljard euro per jaar kost. En daarmee zijn we er nog niet. Zonder remgeld, zullen mensen eerder en vaker naar de specialist gaan en meer medicijnen gebruiken. De verwachting is dat dit leidt tot extra zorguitgaven: 2,1 miljard per jaar. Het totale kostenplaatje komt hiermee op bijna 6 miljard euro per jaar. En de rekening? Die krijgen wij terug in de vorm van hogere premies.

Wat betekent dit voor de zorgkwaliteit?

Zonder rem, creëer je meer zorgvraag. Dit betekent niet alleen meer vaste lasten voor iedereen. Dit heeft ook gevolgen voor de kwaliteit van de zorg. De druk op de zorg neemt al jaren toe. En door schaarste aan zorgpersoneel kunnen wij de huidige vraag nu al nauwelijks aan. Wat gaat het effect zijn als de vraag naar zorg extra groeit omdat de rem weg is? Meer onnodige behandelingen, langere wachtlijsten, zorgmedewerkers die we nóg meer moeten belasten…?

Meer bestaanszekerheid via het inkomen

Afschaffen van het verplicht eigen risico maakte onze zorg op termijn kwetsbaarder én duurder. Dat gaan we hoe dan ook in onze portemonnee merken. Kortom, als armoedebestrijding het motief is dan schieten we met afschaffing weinig op. Willen we écht iets doen aan bestaanszekerheid, dan kan dit veel preciezer en effectiever via het inkomen dan via het zorgstelsel. Denk aan maatregelen zoals verhoging van de uitkeringen, het minimumloon of de zorgtoeslag om zorgkosten deels te compenseren.

Het slimme eigen risico?

Ook wordt er gesproken over een ‘Slim Eigen Risico’. Dit is een voorstel voor een eigen risico van 150 euro per behandeling, tot een maximum van 385 euro. Hiermee verlaag je de drempel, maar gaat de rem er niet helemaal vanaf. Nadeel is dat deze maatregel het eigen risico veel ingewikkelder maakt. Je krijgt meer losse bedragen en rekeningen én meer onduidelijkheid. Dit kan voor een kwetsbare doelgroep juist drempelverhogend werken. Een stabiel en eenvoudig risico heeft wat mij betreft de voorkeur.

Vrijwillig eigen risico wél afschaffen

Een maatregel die wel bijdraagt aan meer gelijkheid en lagere kosten is afschaffing van het vrijwillig eigen risico. Dit geeft mensen ruimte om meer risico te nemen: tot een maximum van 885 euro. In ruil daarvoor betalen ze minder premie. Het zijn vaak mensen met een hoger inkomen en minder risico op ziekte die hiervoor kiezen. Dit betekent wel dat zij dankzij de ‘premiekorting’ minder meebetalen. Afschaffing zorgt ervoor dat iedereen gelijk bijdraagt aan de zorg. Wel zo solidair.

Laten we zuinig zijn op ons zorgstelsel

Ik hoop dat de partijen aan de onderhandelingstafel beseffen dat wij in Europa één van de landen zijn waar de eigen betalingen aan de zorg relatief laag zijn. Zo betaal je in Duitsland en België al snel 12 tot 18 procent zelf mee aan de zorgkosten. In Nederland ruim 9 procent. Kortom, wij beschikken over een goed en toegankelijk zorgstelsel. Laten we hier verantwoord mee omgaan. Dat doen we niet door zomaar alle remmen los te gooien. Dat zou weleens meer problemen dan oplossingen kunnen geven.

Cid

Bronnen voor het schrijven van dit artikel

• Gezondheidsuitgaven per inwoner op een na hoogste van EU | CBS
• Waarom het eigen risico afschaffen 3,4 miljard kost, maar ook 6 miljard - EenVandaag (avrotros.nl)
• CBS: 6. Vergelijking met andere landen | CBS